Samorząd zaapelował o wprowadzenie rozszerzonej odpowiedzialności producentów opakowań

Jeszcze w tym roku w Polsce ma zacząć działać system kaucyjny; w jego ramach konsumenci przy zakupie towarów w opakowaniach objętych systemem (puszka, szklana butelka i PET) ponosić będą dodatkową opłatę (kaucję), która w momencie oddania opakowania w punkcie zbiórki będzie im zwracana. Kaucja została ustalona na poziomie 50 groszy na plastikowe butelki PET i metalowe puszki oraz 1 zł na butelki szklane.

Jak powiedziała PAP Anna Huk, członek zarządu województwa podkarpackiego, wielu samorządowców obawia się, że wprowadzenie systemu kaucyjnego bez jednoczesnego wprowadzenia przepisów rozszerzonej odpowiedzialności producentów, w tym opakowań, może spowodować jeszcze większe trudności w osiągnięciu przez gminy wymaganych poziomów recyklingu.

— Takie rozwiązanie wyprowadzi bowiem z systemu gminnego odpady nadające się najłatwiej do recyklingu. Tym samym zamiast ograniczyć koszty funkcjonowania systemu zagospodarowania odpadów komunalnych, może przynieść odwrotny skutek, podroży go, a koszty poniosą mieszkańcy — dodała Huk.

W 2023 r. na Podkarpaciu wymaganego poziomu recyklingu nie osiągnęło łącznie 36 gmin. Nie ma jeszcze danych za ubiegły rok.

Zdaniem dyrektora Departamentu Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego Andrzeja Kuliga, wprowadzenie systemu kaucyjnego spowoduje, że jeszcze więcej gmin nie wywiąże się z nałożonych na nie wymogów w tym zakresie. Dodał, że wymagany poziom przygotowania odpadów do ponownego użycia i recyklingu dla gmin rośnie w każdym roku. W obecnym ma to być 55 proc. wszystkich odebranych i zebranych odpadów komunalnych. Docelowo w 2035 r. poziom ten ma wynieść 65 proc.

W tej sprawie samorząd województwa przygotował stanowisko, które zostało przyjęte na ostatniej sesji sejmiku. Przekazane zostało do Ministerstwa Klimatu i Środowiska, gdyż jest to problem samorządów w całym kraju.

Jak podkreśliła Anna Huk, wprowadzenie systemu rozszerzonej odpowiedzialności producentów jest konieczne, by koszty za powstające odpady przenieść na producentów.

— Przedsiębiorcy mieliby może wówczas większą motywację do odpowiedzialnego wprowadzania na rynek produktów. Ograniczyłoby to ilość odpadów oraz zmniejszyło koszty ich przetwarzania, a przede wszystkim, mniejsze opłaty ponosiliby mieszkańcy. Jeżeli nie zostaną uchwalone razem te przepisy, to koszty zostaną przeniesione na mieszkańców — stwierdziła Huk.

Na jeszcze jeden problem zwrócił uwagę dyr. Kulig, który dodał, że istnieje duże ryzyko, iż z małych gmin, na terenie których nie ma wielkopowierzchniowych sklepów, odpady nadające się do recyklingu mogą zostać „wyprowadzone” do większych miast, gdzie są hipermarkety. Bowiem te sklepy będą zobligowane do przyjmowania takich opakowań.

— Stąd, jak obawiają się podkarpaccy samorządowcy, większe gminy będą mogły zaliczyć odpady zebrane w ramach systemu kaucyjnego do swojego poziomu recyklingu. Będzie się to działo kosztem małych gmin, które mogą mieć problem z uzyskaniem wymaganego poziomu — stwierdził.

System kaucyjny, który będzie wprowadzony jesienią br. zakłada, że w każdej gminie będzie co najmniej jeden stacjonarny punkt odbierania opakowań. Jednak, zdaniem dyr. Kuliga, ze względów ekologicznych jak i ekonomicznych wydaje się to być niewystarczającym rozwiązaniem.

Biuro prasowe Ministerstwa Klimatu i Środowiska w odpowiedzi na pytania PAP podkreśliło, że ustawa nakłada na operatorów systemów kaucyjnych obowiązek raportowania do gmin osiągniętych poziomów recyklingu, w celu ich uwzględnienia w sprawozdaniach gminnych.

— Tym samym nie spodziewamy się trudności w osiągnięciu tych poziomów oraz związanego z tym wpływu systemu kaucyjnego na koszty systemów gminnych — zaznaczono.

Jak podkreślono w przesłanej odpowiedzi, w resorcie trwają jednak prace nad nowym systemem rozszerzonej odpowiedzialności producentów opakowań. „Na ten moment nie możemy jeszcze przedstawić dokładnego harmonogramu prac nad tym nowym systemem. Ustawa nie uzależnia uruchomienia systemu kaucyjnego od postępu tych prac i nie są planowane zmiany w tym zakresie” – napisali urzędnicy.

Ministerstwo poinformowało również, że system rozszerzonej odpowiedzialności producentów „w swojej koncepcji obejmuje wiele aspektów”. „Ostatecznym wskaźnikiem jest poziom recyklingu, niemniej przewidujemy także mechanizmy zmierzające do zmniejszenia ilości i masy opakowań czy zwiększenia przydatności do recyklingu. W tym zakresie zastosowanie znajdzie mechanizm ekomodulacji, czyli opłat ponoszonych przez producentów oraz obowiązki w zakresie stosowania opakowań wielokrotnego użytku” – podało biuro prasowe MKiŚ.

Projekt tej ustawy ma zostać zaprezentowany wszystkim zainteresowanym stronom w momencie przekazania do konsultacji. Na razie nie wiadomo, kiedy to nastąpi.

(PAP)