Uniwersytet Rzeszowski chroni przyszłość podkarpackiej przyrody

Zajmie się tym około 20 naukowców z Wydziału Technologiczno-Przyrodniczego oraz Wydziału Nauk Ścisłych i Technicznych Uniwersytetu Rzeszowskiego. Zespół tworzą architekci krajobrazu, specjaliści z zakresu botaniki, entomologii, fitosocjologii, hydrobiologii, ornitologii oraz teriologii.

Nad projektem będą czuwać również specjaliści z zakresu systemów informacji geograficznej (GIS), planowania przestrzennego oraz informatyki. Analizą zebranych danych zajmie się sztuczna inteligencja (AI), która zostanie wykorzystana do przetwarzania dużych zbiorów informacji i uczenia maszynowego.

„To potężne wyzwanie, czeka nas ogrom pracy. Nie sądzę, aby gdzieś w kraju, aż na taką skalę, na tak dużym obszarze, były prowadzone podobne prace, stąd tak liczny i merytorycznie zróżnicowany zespół specjalistów” – powiedział kierownik zespołu prof. Krzysztof Kukuła z UR.

Obszary chronionego krajobrazu (OCHK) znajdują się na terenie 99 podkarpackich gmin i zajmują prawie 470 tys. hektarów powierzchni. Są to tereny o zróżnicowanych ekosystemach, cenne ze względu na ich walory turystyczne, pełnią ważną funkcję korytarzy ekologicznych czyli dróg przemieszczania się roślin i zwierząt pomiędzy siedliskami, umożliwiając im tym samym przetrwanie, pomimo niekorzystnych zmian w środowisku. Mogą to być np. doliny rzek, kompleksy leśne, ciągi wzgórz czy torfowiska.

Naukowcy z UR zaktualizują dokumenty dotyczące wszystkich trzynastu OCHK-ów. Ponownie ocenią ich wartość przyrodniczą, kulturową, wskażą przebiegi i zagrożenia drożności korytarzy ekologicznych, wyłonią najcenniejsze ekosystemy, wyróżniające się typy krajobrazów, a także obszary o najwyższym potencjale turystycznym i rekreacyjnym.

„Bardzo ważna będzie również weryfikacja granic tych obszarów. Zakładamy, że mogą one ulec zmianie i to w obie strony, być może powierzchnia niektórych obszarów ulegnie zmniejszeniu, a innych zwiększeniu” – dodał prof. Kukuła.

Nowa dokumentacja będzie zawierać opracowania geograficzne, w tym mapy dostępne cyfrowo. Naukowcy wykorzystają technologię umożliwiającą tworzenie, analizowanie i interpretowanie przestrzennych danych środowiskowych. Dzięki GIS możliwe jest monitorowanie zmian w środowisku, identyfikowanie zagrożeń oraz precyzyjne wytyczanie granic OCHK-ów. Z kolei sztuczna inteligencja umożliwi nie tylko analizę dużych zbiorów danych, ale także identyfikację zmian w środowisku oraz zoptymalizowanie zarządzania zasobami przyrody.

„Aktualizacja dokumentacji OCHK-ów jest ważna dla lokalnych samorządów, którym ułatwi planowanie przestrzenne. To z kolei pozwoli ustalić przejrzyste zasady dotyczące możliwości prowadzenia na tych terenach działalności gospodarczej, co jest ważne dla przedsiębiorców” – podkreśla Andrzej Kulig, dyrektor Departamentu Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego, który zorganizował przetarg na nowe dokumenty planistyczne dla obszarów chronionych. Wygrała go spółka celowa Inventur UR.

„Nowa dokumentacja dokładnie określi stan zachowania walorów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych tych terenów, wyłoni te dla nas najcenniejsze” – dodała Magdalena Radecka-Gibała, kierownik oddziału ds. ochrony bioróżnorodności, przyrody i krajobrazu w UMWP.

Dokumentacja ma być gotowa do końca 2027 roku. Będzie kosztować prawie 4 mln zł. Urząd Marszałkowski otrzymał na ten projekt dofinasowanie z Funduszy Europejskich dla Podkarpacia na lata 2021-2027.(PAP)