Cichy zabójca w cieniu słońca. Dramatyczny wzrost zachorowań na czerniaka

Czerniak to szybko rozwijający się, tworzący przerzuty nowotwór złośliwy skóry. Wywodzi się z melanocytów – komórek wytwarzających barwnik zwany melaniną. Choć najczęściej rozwija się na skórze, może pojawić się także w obrębie błon śluzowych jamy ustnej, nosa, a nawet na gałce ocznej.

Narodowy Fundusz Zdrowia przekazał dane, z których wynika, że rocznie z powodu tego nowotworu umiera w Polsce blisko 1,4 tys. osób, a zapadalność na ten nowotwór w ciągu ostatnich 30 lat zwiększyła się o 300 proc.

NFZ w komunikacie podkreślił, że czerniak rozwija się błyskawicznie. Szczególnie narażone są osoby o jasnej karnacji, rudych lub blond włosach, niebieskich oczach, z licznymi piegami i znamionami, po oparzeniach słonecznych w dzieciństwie, które spędzają ponad godzinę dziennie na słońcu, korzystające z solarium lub z rodzinną historią czerniaka.

Samokontrola może uratować życie - podkreśla NFZ, wskazując na tzw. zasadę ABCDE. Oznacza to, że raz w miesiącu należy obejrzeć swoją skórę, zwracając uwagę na: A (asymmetry) – asymetrię, np. znamię „wylewające się” na jedną stronę; B (borders) – postrzępione, nierówne brzegi; C (color) – wielobarwność lub zmiana koloru znamienia; D (diameter) – zmianę o średnicy powyżej 6 mm; E (evolution) – zmieniający się rozmiar, kolor, uwypuklenie dotychczas płaskiej zmiany, krwawienie.

— Niepokojącym objawem jest powiększanie się znamienia, zmiana barwy, pojawienia się uwypuklenia, krwawienia lub świąd zmiany. Jeśli pacjent zauważy takie objawy, konieczna jest pilna konsultacja dermatologiczna — podkreślił dermatolog dr n. med. Marta Kurzeja.

Od 2021 r. dostępny jest innowacyjny program lekowy dla pacjentów z czerniakiem skóry lub błon śluzowych. Umożliwia dostęp do immunoterapii i terapii celowanych molekularnie na obecność mutacji w genie BRAF – dla dorosłych i młodzieży od 12. roku życia.

Od stycznia do maja 2025 r. z programu skorzystało 3,3 tys. pacjentów, a NFZ sfinansował leczenie na kwotę ponad 190 mln zł. Od 1 lipca 2024 r. refundowany jest także lek dla pacjentów z czerniakiem błony naczyniowej oka w ramach osobnego programu.

Podstawą profilaktyki czerniaka jest codzienne stosowanie kremu z filtrem chroniącym przed promieniowaniem UV.

Dla dzieci, seniorów, osób z wrażliwą skórą i przyjmujących leki fotouczulające należy wybierać filtry SPF 30–50+ dla dzieci, chroniąc także usta i oczy.

Więcej informacji o czerniaku NFZ publikuje w Poradniku Pacjenta NFZ na stronie Funduszu.

PAP / red.